Til hvers eru lífeyrissjóðir?

Til hvers eru lífeyrissjóðir?

Góð grein Eftir Sigurð Oddson Sem birtist í Blaðinu, Nóvember 2005. 

Kjör aldraða hafa mikið verið í umræðunni. Ófagrar eru lýsingar á aðbúnaði fólksins, sem lagði grunninn að velferðarþjóðfélaginu. Skammarlegt hvernig farið er með kynslóðina, sem átti bankana, símann og margt fleirra, sem misvitrir stjórnmálamenn seldu á gjafverði.  

Stjórnmálamennirnir eru allir að vilja gerðir að að skoða mál aldraðra, en lítið gerist og er fjármagnsskorti kennt um.  Helstu úrræðin virðast vera að fækka vistmönnum á “öldrunardeildum”.  Hvað sem það nú þýðir?  

Það sem verra er að allur almenningur lætur eins og honum komi þetta ekkert við.  Gerir sér ekki grein fyrir að allir, sem verða gamlir geta lent í þessu.  Það er helst að Helgi í Góu hafi bent á stöðugt fjármagnsstreymi í lífeyrissjóðina.

Stærsti hluti ellilífeyrisþega býr í eigin íbúð.  Húsnæði sem þeir komu upp með mikilli vinnu og oft var flutt inn í hálfklárað.  Þeir búa ýmisst enn í þessu húsnæði eða hafa flutt í íbúðir fyrir aldraða. 

Í dag er þetta breytt. Flestir kaupa fullklárað og greiða allt að 90% með verðtryggðum lánum. Verðtryggingin á eftir að bíta og það fast.  Þá mun ekki vera nein miskun hjá lánadrottnum, eins og t.d. Frjálsafjárfestingabankanum. Ástandið á því eftir að versna sé ekkert gert og það strax.  

Ekki alls fyrir löngu var ég á fundi, þar sem Helgi í Góu talaði um þessi mál.  Fyrir fundinn var dreift blaðaúrklippum um lífeyrissjóði og aðbúnað aldraðra.  Helgi benti á áhrifaríkan hátt á aðstöðuleysið, sem gamla fólkið býr við.  Hefur ekki einu sinni aðstöðu til að laga sér kaffi, hvað þá taka á móti sínum nánustu á sómasamlegan hátt. Það sem stendur þó upp úr frá fundinum er grein sem segir:  HEILDAREIGNIR LÍFEYRISSJÓÐA 1.100 MILLJARÐAR.

Ein million og eitt hundrað þúsund million krónur = 1.100.000.000.000 kr er töluvert margar krónur.  Hver skyldi svo eiga allar þessa krónur?   Það hljóta að vera fyrst og fremst ellilífeyrisþegarnir.  Þeir eiga sem sagt sjálfir sjóð til að bæta stöðuna. 

Í þessari sömu grein kemur fram að ávöxtun sjóðanna sé góð og fari þriðja árið í röð yfir 10%.  Hvað skyldi ávöxtunin hafa orðið mikil, ef sjóðirnir hefðu borið gæfu til að fara að ráðum Helga fyrir þremur árum og byggt íbúðir fyrir lífeyrisþega?  Ekki til að gefa.  Nei til leigu á sanngjörnu verði í stað þess að greiða lífeyririnn einungis í krónum, sem ríkið skerðir.  Það er ekki stór krafa að fá eina slíka á leigu eftir að hafa marg borgað hana með lífeyrissjóðsgreiðslum.

Af hverju eru forstjórar lífeyrssjóða á allt öðrum kjörum en sjóðsfélagarnir og fá svo starfslokasamning í bónus?  Gaman væri að vita, hvað margir fleirri séu með starfslokasamning en sá, sem fékk 43 millur fyrir að hirða pokann sinn.  Hafa þeir ekki borgað í lífeyrissjóð til að lifa af eins og hinir?  Hafa sjóðsfélagar spurt á fundi, hvort stjórinn sé með starfslokasamning?

Annað sem erfitt er að skilja er misrétti, sem lífeyrissjóðirnir komast upp með gagnvart konum.  Kona sem var heima að hugsa um börnin á meðan kallinn vann úti og borgaði í lífeyrisjóð fær við missi maka skertan hlut í stuttan tíma. Svo má hún á miðjum aldri fara út á vinnumarkaðinn. Endar kanski með allt sitt í náttborði í herbergi með öðrum.  Erlendis erfist rétturinn og jafnvel leyft að taka allt út í einu.  Samanborið við það er fyrirkomulagið hér hreinn og beinn þjófnaður.  Þessu ættu sjóðsfélagarnir að breyta.   

Af 50 lífeyrissjóðum ýmissa stéttarfélaga eiga 5 þeir stærstu um helming eignanna.  Það ættu að vera sjálfsögð mannréttindi að launþegar gætu valið sér lífeyrissjóð og flutt réttindi á milli sjóða.  Þeir myndu þá velja þá sjóði, sem standa sig best fyrir þá og sjóðunum um leið fækka til hagsbóta fyrir alla.

 

Reykjavík 22.11.2005

Sigurður Oddsson.